Het ALFABET met uitgebreide toelichting

De namen van de letters zijn eenduidig. 
Daarmee spel je een woord eenduidig.
Precies kunnen zeggen welke letters je in een woord ZIET staan, of welke letters er moeten staan als je het woord schrijft, sluit verwarring uit en zorgt voor een innerlijk woordbeeld.

Met deze letternamen kan je niet een woord lezen, want dan krijg je iets raars. Bv. het woord ‘pet’ zou dan het woord “pee-e-tee” worden. Lezen doen we met de klanken van de letters. Welke klanken dat zijn, blijkt uit de manier waarop het woord is geschreven.

Het is fout om de ij als alfabetletter te presenteren als de 25e letter. Op die plaats staat de y (zie het woordenboek).

De klanken van de letters zijn niet eenduidig en dus ongeschikt om correct te spellen:

Als je een woord zegt, hoor je in dat woord 1 of meer verschillende geluidjes. We noemen die geluidjes van een woord: de klanken van het woord.
Letters zijn klankenvangers: wat je met je oren hoort, laten de letters je met je ogen zien. 

Het zou heel fijn zijn geweest, als elke letter maar 1 klank zou vangen. Jammergenoeg is dat niet zo. Net als het weer soms zonnig is, soms regenachtig, soms heel koud, soms heel warm, kan een letter verschillende klanken krijgen. Bv. de e  in ‘deze weg’. En een bepaalde (totaal)klank kan met verschillende letters worden weergegeven. Bv. Anny’s manisch genies.

Spelling met klanken is daarom onbetrouwbaar en geeft geen informatie over welke letters precies geschreven staan of moeten worden geschreven. Klankspelling verschaft geen innerlijk woordbeeld.

Dus: een letter heeft zijn vaste naam. Maar: een letter krijgt een klank pas ín het woord.

Dat krijgen van een klank gebeurt niet zomaar. Er zijn vaste voorschriften, vaste taalregels, die maken dat je de letters die je ziet omzet in de goede klanken, en omgekeerd. Net zoals verkeersregels zeggen wat je moet doen, bv. bij rood licht moet je stoppen, leggen (correcte!) taalregels uit welke klanken je moet lezen en hoe en waarom je het gehoorde omzet in geschreven taal.

Om die taalregels goed te begrijpen, is het belangrijk dat je weet welke letters ‘klinkers’ zijn en welke letters ‘medeklinkers’ zijn.

De klinkers en de medeklinkers

De letters van het alfabet kan je verdelen in 2 families/2 soorten: de klinkers en de medeklinkers.
De letter y, de letter met de langste naam, kan zowel klinker zijn als medeklinker. Deze letter wordt daarom ook wel ‘halfklinker’ genoemd.

Bij welke letters zie je dat hun naam (op pagina 2) maar met 1 letter wordt geschreven?
Bij de a, e, i, o, u. Die noemen we: de klinkers.

Klinkers zijn bijzondere letters, want:
a. hun naam bestaat uit maar 1 letter, 1 enkele letter.
b. de klank van een klinker in z’n eentje is precies hetzelfde als zijn letternaam: de letter a (= naam)  klinkt als “a” (= klank)
c. de klank van een klinker kan je aangehouden zingen, of (hard) roepen.

De y is klinker als die letter de i-klank heeft, bv. in het woord ‘hobby’.

Medeklinkers zijn alle overige letters.
De klank van een medeklinker in z’n eentje is niet of nauwelijks te horen, en niet zingbaar.
Je hoort de klank van medeklinker pas als die samen met een klinker wordt uitgesproken; pas dan klinkt zo’n letter mee, vandaar de naam.

Wil je puur de medeklinkerklank zeggen, probeer dan de alfabetnaam van de medeklinker uit te spreken, terwijl je de klinkers in die naam verzwijgt. Bv., de medeklinkers m, b, p blijken dan ‘lippen op elkaar met wat verschil in mate van persen’ zonder geluid te zijn.

Het gebrek aan klank van de medeklinker heeft tot gevolg dat in het onderwijs de medeklinker wordt voorzien van een bijgeluid, een uh-klank. Deze gewoonte is zeer nadelig voor de leerder, die daardoor lees- en schrijffouten gaat maken, omdat die de medeklinkerklank gaat vereenzelvigen met de klank die medeklinker + e oplevert, dus met be, de,… enz.: bv. ‘paard’ wordt gelezen als “paarde” en Sinterklaas wordt geschreven als ‘Sintrklaas’.

Een prima manier om de (basis)klank van een medeklinker aan te leren is om die te koppelen aan een reeks klinkers of dubbele klinkers of meerletterklinkers, bv:
a  ba, o  bo,  u  bu, i  bi  bie,  y  by, e  be (met uh-klank!), bee, boe, bui, beu

Bij medeklinkerklanken die met elkaar verward (kunnen) worden, is het raadzaam die tegelijk te behandelen: bv. a  ba  da, a  ba  pa, …
Dat geldt trouwens voor alle (potentiële) verwarringen.

De y is medeklinker als de y de klank van de j heeft: bv. yoga

Het spel dat klinkers en medeklinkers met elkaar spelen

Dit spel tonen we en laten we verklanken in een overzicht dat we het BASISPATROON VAN ONZE SCHRIJFCODE noemen. We kunnen dat patroon voor iedere combinatie van 1 klinker met 1 medeklinker maken.

Bv. bij de m en beperkt tot eendelige woorden/woorden met 1 woorddeel/woorden met 1 lettergreep, geven we dit overzicht om hardop te lezen (horizontaal/verticaal/door elkaar) en te spellen: