DE UITKOMST VAN RONDJES met KENNISROTONDE.NL
“Wat wij voorstellen en verlangen van leerkrachten is ‘evidence based/informed'”, zo stellen sinds jaar en dag de autoriteiten in het onderwijs. Zo’n wetenschappelijke basis zou dan uiteraard moeten gelden voor Veilig Leren Lezen, de sinds 1960 op de markt gekomen en door taalonderwijsexperten in Nederland, België en Suriname gepropageerde en vrijwel alom gevolgde instructie om kinderen te leren lezen en schrijven. Het kan toch niet zo zijn dat de visie van een wetenschapper over de inhoud van de taalkennisoverdracht alleen gebaseerd zou zijn op ‘een modeverschijnsel’ dat braafjes wordt nagevolgd?
De Nederlandse organisatie Kennisrotonde.nl noemt zich ‘een uniek loket voor de beantwoording van onderwijs- en jeugdvragen met kennis uit onderzoek”.
Dus richtte ik me tot Kennisrotonde.nl met deze vraag, die als VRAAG-2421 op 7 november 2024 om 20:52 uur aldus werd bevestigd:
Beste Renée Laqueur-van Gent ,
Hartelijk dank voor je vraag!
De vraag die je hebt ingediend is:
Was de sedert de 60’er jaren -tot vrijwel monopolie uitgegroeide- methode om basisschoolkinderen technisch te leren lezen en schrijven (decoderen en coderen), te weten louter op klank gebaseerde aanpak (klankspelling van de alfabetletters, een voor een verklanking van de letters van een woord bij het aanvankelijk lezen), waarbij de enkele klinker (a, e, i, o, u) contextloos wordt voorgesteld als ‘korte klank’ en de dubbele klinker (aa, ee, ie, oo, uu) als ‘lange klank’, en medeklinkers een klank krijgen toebedeeld die eindigt in uh-achtig geluid, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, en zo ja in vergelijk met welke andersluidende taalinstructie werd vastgesteld dat dit puur auditief verwoorden van de techniek van de geschreven taal het meest wetenschappelijk verantwoord was?
Na een eerste beoordeling van de vraag kijken we of we je direct al kunnen helpen. Als er nieuw literatuuronderzoek nodig lijkt, koppelen we je aan een van onze experts, een kennismakelaar. Die neemt dan zo spoedig mogelijk contact met je op om de vraag verder aan te scherpen en afspraken te maken over de beantwoording ervan.
Met vriendelijke groet,
namens het team van de Kennisrotonde,
Marjolein Held
Een dag later komt dit nadere antwoord van Kennisrotonde:
Beste Renée Laqueur-van Gent,
dank voor je vraag aan de Kennisrotonde. Op Onderwijskennis.nl is deze pagina over technisch leren lezen te vinden. Op de pagina vind je wetenschappelijke kennis over wat wel en niet werkt.
Daar zal waarschijnlijk niet direct het antwoord op je vraag te vinden zijn, maar er wordt wel gezegd wat wél werkt.
Hopelijk ben je daar al mee geholpen?
Met vriendelijke groet,
namens het team van de Kennisrotonde,
José Mulder
Maar op de voormelde pagina van Onderwijskennis.nl is over mijn vraag helaas niets te vinden, waarop ik mijn vraag -ja, soms ga ik te laat naar bed- nader verduidelijk in de vroege uren van 11 november 2024:
Beste José Mulder,
U betwijfelt kennelijk al of ik tevredengesteld ben met de uiteenzetting op de door u aangeduide pagina, en -helaas- met reden. Want over de ínhoud van alle facetten van de basiskennisoverdracht vindt men geen woord, laat staan wetenschappelijke verantwoording daarvan. Dus zou het me zeer plezieren als uw organisatie erachter kan komen waarom een leesstart noodzakelijkerwijs c.q. wetenschappelijk verantwoord moet beginnen met de vigerende interpretatie van zgn. ‘klankzuiverheid’:
a. de instructie dat ‘een letter’ synoniem is van ‘een klank’ (zodat er heel wat meer ‘letters’ zijn dan die 26 van ons alfabet, waarbij de leerkracht zelfs zoiets beweert als “Vandaag leren we de letter ‘eeuw’, terwijl je toch duidelijk 4 letters ziet staan);
b. dat ‘de enkele klinker een korte klank betekent’ en ‘de dubbele klinker, incl. ie ‘ de lange klank voorstelt’ (vaardige lezers weten dat dat niet een juiste verklaring van de geschreventaalcode is);
c. dat je een woord moet lezen door elke letterklank daarin achtereenvolgens te benoemen (al ‘hakkend’, met ook nog eens een uh-achtig eindgeluid van de medeklinkers, of al ‘zingend’, d.w.z. iets minder hakkend, maar nog steeds uiterst lijzig, waardoor het nodig wordt om later met behulp van flitskaart en chronometer er weer een normaal spreektempo van te maken);
d. het verbieden van eenduidige ABCspelling (het eenduidig onder woorden brengen wat je aan lettertekens achtereenvolgens zíet);
e. het negeren van de kennis die de kinderen voordat hun leesonderwijs begon al hebben opgedaan, zoals alfabetnamen van letters (op kentekens van auto’s, huisnummers), de schrijfwijze + uitspraak van winkel- en eigennamen (Hugo: “Mijn naam is eigenlijk Huh-Goh”. Kinderen met namen die beginnen met C, Q, X, Y ervaren dat dat die letters niet mogen meespelen in de klas.)
Is het niet bijzonder dat een vanaf kleuterleeftijd op school gekweekt automatisme weer moet worden afgeleerd zodra daar woorden met meerdere woorddelen aan bod komen, wat dan gebeurt met ezelsbruggetjes over letterdieven, pechhebbende letters of raar-maar-waar-verschijnselen?
Waarom wordt een ‘doorlopende leerlijn’ -waaronder men toch verstaat dat het later geleerde steeds naadloos voortbouwt op wat de leerling al weet- juist bij Nederlands door de experten niet noodzakelijk geacht?
Naar ik hoop ziet u kans me een nadere uitleg te geven.
Met vriendelijke groet,
Renée Laqueur-van Gent
En daarop komt dezelfde dag nog antwoord van Kennisrotonde.nl:
Beste mevrouw Laqueur-van Gent,
als ik u goed begrijp bent u op zoek naar de wetenschappelijke onderbouwing van uitgangspunten waar u kritiek op heeft. Het doel van de Kennisrotonde is het bieden van wetenschappelijk onderbouwde informatie over wat wel werkt, zodat onderwijsprofessionals de kwaliteit van hun onderwijs kunnen verbeteren. Aangezien dat niet is waar u naar op zoek bent, kunnen wij u niet helpen.
Succes met uw blog!
Hartelijke groet,
José Mulder
Ietwat verbluft door dit antwoord -doet mevrouw Mulder een verkapte toegeving dat het alom in het aanvankelijk taalonderwijs neergezette fundament nooit op zijn inhoud werd beoordeeld?- doe ik later op die dag om 12:45 nog deze poging:
Sorry, mevrouw Mulder, ik heb te snel op de verzendknop gedrukt en stuur u graag de versie van mijn laatste mail, maar nu zonder tikfouten.
Goedemiddag, mevrouw Mulder,
Evidence based zijn, sinds kort wat voorzichtiger geformuleerd tot ‘evidence informed’ zijn, staat in het vaandel van alle hooggeschoolde experten die zich tot taak stellen om uitspraken te doen over optimaal taalonderwijs.
Ik vraag u daarom simpelweg naar de wetenschappelijke onderbouwing van de dominante grondslagen/leerstellingen van ons taalonderwijs Nederlands. Oftewel naar de basale context waar alle nadere wetenschappelijke conclusies, die uw organisatie onder taalonderwijsgevenden en andere geïnteresseerden verspreidt, (inderdaad onuitgesproken) mede of geheel op stoelen.
Meent u misschien dat het laten blijken van kritiek, een reden is om de door mij gevraagde informatie niet te geven? Of moet info over de wetenschappelijke basis van de klankzuivere start geheim gehouden worden? Of beschikken uw organisatie en uw universitaire collega’s niet over deze informatie?
Bovendien, wie weet zou ik door uw info tot inzicht kunnen komen in hoeverre ik mijn kritiek moet inslikken, want toetsing van mijn kritiek aan wetenschappelijke uitgangspunten is doel van mijn vraag aan u.
Ik hoop van u verder te mogen vernemen.
Met hartelijke groet,
Renée Laqueur-van Gent
Op 26 november 2024, om 17:33 komt het antwoord, van wederom Marjolein Held:
Beste Renée Laquer-van Gent
U heeft onlangs een vraag ingediend bij de Kennisrotonde. De Kennisrotonde behandelt alle vragen van docenten, leerkrachten, beleidsmakers etc. die in het Nederlandse onderwijs werkzaam zijn in. Het ontbreekt ons aan capaciteit om ook vragen uit Belgie te beantwoorden.
Graag verwijs ik u naar onze Belgische collega’s https://leerpunt.be/vraagpunt
Met vriendelijke groet,
Marjolein Held
Ik reageer op 29 november 2024, om 11:27 met:
Beste Marjolein Held,
Dank voor uw verwijzing naar uw Vlaamse collega-organisatie. Ik ga uw tip wellicht opvolgen.
Maar úw reactie is de wonderlijkste kluit in het riet die ik tot nog toe kreeg.
Nederland en België maken deel uit van eenzelfde Taalunie, die staat voor overleg en samenwerking over en weer. De bakermat van de methode Veilig Leren Lezen is nota bene uitsluitend Nederland. Dan ligt het toch voor de hand dat bij uitstek in Néderland de wetenschappelijke redenen (evidence based/-informed) te vinden zijn om Veilig Leren Lezen (VLL) breed -inclusief over de grens- uit te dragen?
Is het dan plausibel dat iemand in Nederland deze wetenschappelijke VLL-evaluatie in een envelopje deed, geen zgn. doorslag t.b.v. de Nederlandse archieven achterhield -we praten immers over actie uit begin 60’er jaren- en naar iemand in Vlaanderen stuurde? Nee, toch?
Waar u op aanstuurt, is dat iets anders dan (protocollair?) omslachtig doen en tijdrekken?
Want de kans lijkt me groot dat Leerpunt.be me sowieso verwijst naar uw organisatie. Danwel zich rechtstreeks met mijn vraag tot u wendt, waarna u Leerpunt beantwoordt met “………”, waarna Leerpunt.be mij antwoordt dat ……”Kennisrotonde het enorm druk heeft en daarom geen vragen uit het buitenland kan beantwoorden”.
Overigens, ik heb de Nederlandse nationaliteit! Helpt u dat aan een argument om mijn taalonderwijsvraag toch maar nu afdoend én inhoudelijk te beantwoorden?
Vriendelijke groet en in optimistische afwachting van uw nadere reactie,
Renée Laqueur-van Gent
Nadere reactie lijkt uit te blijven. Op 9 december ’24 wend ik me om 11:56 uur dan maar op https://leerpunt.be. tot de Vlaamse deskundigen met dit bericht:
Beste Leerpuntdeskundigen,
Aan uw zusterorganisatie in Nederland, vragen@kennisrotonde.nl, stelde ik op 7 nov. jl deze vraag:
“Was de sedert de 60’er jaren -tot vrijwel monopolie uitgegroeide- methode om basisschoolkinderen technisch te leren lezen en schrijven (decoderen en coderen), te weten louter op klank gebaseerde aanpak (klankspelling van de alfabetletters, een voor een verklanking van de letters van een woord bij het aanvankelijk lezen), waarbij de enkele klinker (a, e, i, o, u) contextloos wordt voorgesteld als ‘korte klank’ en de dubbele klinker (aa, ee, ie, oo, uu) als ‘lange klank’, en medeklinkers een klank krijgen toebedeeld die eindigt in uh-achtig geluid, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, en zo ja in vergelijk met welke andersluidende taalinstructie werd vastgesteld dat dit puur auditief verwoorden van de techniek van de geschreven taal het meest wetenschappelijk verantwoord was?”
En het antwoord van Team Leerpunt dezelfde dag om 12:27 uur:
Hartelijk bedankt voor jouw vraag!
Momenteel inventariseren en categoriseren we alle vragen die ons via Vraagpunt bereiken. Deze vormen directe input voor de ontwikkeling van onze ‘Kennisagenda’, waarin we cruciale onderwijsthema’s samenvatten waarrond Leerpunt de kennis wil versterken.
Op korte termijn kunnen we nog geen concreet antwoord bieden of gericht doorverwijzen. We werken aan een specifiek stappenplan om jullie doelgericht naar antwoorden te leiden. We houden jullie hiervan zeker op de hoogte via onze nieuwsbrief.
Blijf dus vooral vragen insturen! Zo krijgen we een zo volledig mogelijk beeld van de uitdagingen binnen ons onderwijs.
Warme groet,
Team Leerpunt
Dus, lieve lezer, ik gooi het balletje nu naar u. Als u een antwoord op mijn vraag aan Kennisrotonde.nl weet, wil dat dan naar info@logischlerenlezen.be sturen. Ik zal er graag, mét de hopelijk nadere reactie van Kennisrotonde -en bij uitblijven daarvan- met het antwoord van Leerpunt.be, deze blog mee uitbreiden.